Mono (Enfeksiyöz Mononükleoz) Nedir?
Halk arasında “öpücük hastalığı” olarak da bilinen enfeksiyöz mononükleoz, kısaca “mono” olarak adlandırılan bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Genellikle Epstein-Barr virüsü (EBV) adı verilen bir herpes virüsü (insan herpesvirüsü 4) tarafından tetiklenir. Dünya genelinde oldukça yaygın olan bu virüs, çoğu insanda çocukluk döneminde hafif veya belirtisiz enfeksiyonlara yol açarken, ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde daha belirgin semptomlarla ortaya çıkabilir.
Nasıl Bulaşır ve Belirtileri Nelerdir?
Mono, başlıca tükürük yoluyla bulaşır. Bu nedenle öpüşme, aynı bardak veya diş fırçasını paylaşma gibi yakın temaslar enfeksiyonun yayılmasında etkilidir. Virüs, nadiren kan veya meni yoluyla da bulaşabilir.
Mononükleozun yaygın belirtileri şunlardır:
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Yüksek ateş
- Şiddetli boğaz ağrısı
- Boyun ve diğer bölgelerdeki lenf bezlerinde şişlik
- Bazen dalak veya karaciğerde büyüme
- Ciltte döküntüler
Belirtiler genellikle 2 ila 4 hafta içinde kendiliğinden düzelir, ancak yorgunluk hissi aylarca devam edebilir.
Kan Tahlilinde Mono Nedir ve Nasıl Teşhis Edilir?
Mononükleoz tanısı, hastanın belirtileri ve fiziksel muayene bulgularının yanı sıra kan tahlilleriyle doğrulanır. Kan tahlilinde “mono” terimi, bazen enfeksiyöz mononükleozun kendisini ifade ederken, bazen de bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olan “monosit” adı verilen beyaz kan hücrelerini ifade edebilir. Monositler, vücuda giren virüs, bakteri ve mantarlarla savaşan büyük beyaz kan hücreleridir.
Mononükleoz teşhisinde kullanılan başlıca kan testleri şunlardır:
- Heterofil Antikor Testi (Monospot Testi): Bu test, enfeksiyon sırasında vücudun ürettiği spesifik antikorları (heterofil antikorlar) tespit eder. Genellikle hastalığın ikinci veya üçüncü haftasında pozitifleşme olasılığı artar.
- EBV'ye Özgü Antikor Testleri (Seroloji): Bu testler, Epstein-Barr virüsüne karşı oluşan spesifik antikorları (IgM ve IgG gibi) ölçerek akut veya geçmiş enfeksiyonu ayırt etmeye yardımcı olur.
- Tam Kan Sayımı (CBC): Bu testte, beyaz kan hücrelerinde artış, özellikle atipik lenfositlerin (Downey hücreleri) varlığı görülebilir.
Mononükleoz için özel bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir ve bol dinlenme, yeterli sıvı alımı ile ateş ve ağrı kesicilerin kullanımını içerir. Dalak büyümesi riski nedeniyle, iyileşme döneminde ağır fiziksel aktivitelerden kaçınılması önemlidir.