Tansiyon, diğer adıyla kan basıncı, kalbin pompaladığı kanın atardamar duvarlarına uyguladığı kuvvettir. Kalp kasıldığında kanı vücuda pompalar ve bu sırada damar duvarlarında bir basınç oluşur. Bu basınç, kanın tüm organlara ve dokulara ulaşmasını sağlar. Tansiyon, iki ana değerle ifade edilir: sistolik ve diyastolik basınç.
Sistolik ve Diyastolik Basınç Nedir?
Sistolik Basınç (Büyük Tansiyon): Kalp kasıldığında, yani kanı vücuda pompaladığında oluşan en yüksek basınç değeridir. Bu, kalbin atışı sırasında damarlara uygulanan maksimum kuvvettir.
Diyastolik Basınç (Küçük Tansiyon): Kalp gevşediğinde, yani kanı tekrar doldurduğunda oluşan en düşük basınç değeridir. Bu, kalp dinlenirken damarlarda kalan minimum kuvvettir.
Tansiyon genellikle milimetre cıva (mmHg) cinsinden ifade edilir. Örneğin, 120/80 mmHg tansiyon değeri, sistolik basıncın 120 mmHg ve diyastolik basıncın 80 mmHg olduğunu gösterir.
Normal Tansiyon Değerleri Nelerdir?
Sağlıklı bir yetişkin için ideal tansiyon değerleri genellikle 120/80 mmHg civarındadır. Ancak bu değerler kişiden kişiye, yaşa, aktivite düzeyine ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak kabul gören normal tansiyon aralığı şöyledir:
- Normal Tansiyon: 120/80 mmHg'nin altında
- Yüksek Normal Tansiyon: 120-129/80-84 mmHg
- Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon) Evre 1: 130-139/85-89 mmHg
- Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon) Evre 2: 140/90 mmHg ve üzeri
Düşük tansiyon (hipotansiyon) ise genellikle 90/60 mmHg'nin altındaki değerler olarak kabul edilir, ancak belirti göstermiyorsa her zaman sorun teşkil etmeyebilir.
Tansiyonu Etkileyen Faktörler
Tansiyon, birçok faktörden etkilenebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Yaş: Yaş ilerledikçe damarların esnekliği azalabilir ve tansiyon yükselme eğiliminde olabilir.
- Genetik Yatkınlık: Ailede yüksek tansiyon öyküsü olan kişilerde risk daha yüksek olabilir.
- Yaşam Tarzı:
- Beslenme: Aşırı tuz tüketimi, işlenmiş gıdalar ve doymuş yağlar tansiyonu yükseltebilir.
- Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmak tansiyonu kontrol altında tutmaya yardımcı olur.
- Kilo: Fazla kilolu veya obez olmak tansiyonu artırabilir.
- Stres: Kronik stres, tansiyon üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir.
- Sigara ve Alkol: Sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi damarlara zarar vererek tansiyonu yükseltebilir.
- Tıbbi Durumlar: Böbrek hastalıkları, tiroid sorunları ve bazı hormonal dengesizlikler tansiyonu etkileyebilir.
Tansiyon Ölçümü ve Önemi
Tansiyon ölçümü, genellikle dijital veya manuel tansiyon aletleri (sfigmomanometre) ile yapılır. Kolun üst kısmına sarılan bir manşon şişirilerek atardamardaki kan akışı geçici olarak durdurulur ve ardından yavaşça boşaltılırken dinlenerek veya dijital olarak ölçüm alınır. Düzenli tansiyon ölçümü, yüksek tansiyonun erken teşhis edilmesinde ve yönetilmesinde kritik rol oynar. Yüksek tansiyon, belirti vermeden uzun yıllar boyunca vücuda zarar verebilir ve kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için tansiyonunuzu düzenli olarak kontrol ettirmeniz ve doktorunuzun önerilerine uymanız önemlidir.