Hipertansiyon Nedir?
Hipertansiyon, halk arasında yüksek tansiyon olarak bilinen, kanın atardamar duvarlarına uyguladığı kuvvetin sürekli olarak yüksek seyretmesi durumudur . Kalp, kanı vücuda pompalamak için kasıldığında atardamarlardaki kan basıncı yükselir; bu sistolik kan basıncıdır. Kalp gevşediğinde ve kanla dolduğunda ise atardamarlardaki kan basıncı düşer; bu da diyastolik kan basıncıdır . Tansiyon genellikle sistolik ve diyastolik basıncın milimetre cıva (mmHg) cinsinden ölçümüyle ifade edilir (örneğin, 120/80 mmHg) .
Yetişkinler için normal kan basıncı değerleri genellikle 120/80 mmHg'nin altındadır . Sistolik kan basıncının 140 mmHg veya daha yüksek, diyastolik kan basıncının ise 90 mmHg veya daha yüksek olması hipertansiyon olarak kabul edilir . Bu değerlerin üzerinde seyreden kan basıncı, damar duvarlarında hasara neden olarak tıkanma, yırtılma veya genişlemeye yol açabilir ve organ yetmezliği riskini artırır .
Hipertansiyon Belirtileri Nelerdir?
Hipertansiyon çoğu zaman belirgin semptomlara neden olmaz ve bu nedenle “sessiz katil” olarak adlandırılır . Ancak, kan basıncı çok yüksek seviyelere ulaştığında veya ani yükselmelerde bazı belirtiler ortaya çıkabilir . Yaygın görülen belirtiler şunlardır:
- Baş ağrısı (özellikle enseden başlayıp tüm başa yayılan, zonklayıcı tarzda)
- Baş dönmesi ve sersemlik hissi
- Bulanık veya çift görme
- Kulak çınlaması veya uğultu
- Burun kanaması
- Nefes darlığı ve göğüs ağrısı
- Kalp ritminde düzensizlik veya çarpıntı
- Halsizlik, yorgunluk ve isteksizlik
- Gece sık idrara çıkma
- Bacaklarda ödeme bağlı şişlik
Hipertansiyon Neden Olur?
Hipertansiyonun nedenleri genellikle iki ana kategoriye ayrılır:
- Primer (Esansiyel) Hipertansiyon: Vakaların yaklaşık %90-95'inde, altta yatan belirli bir neden bulunamaz . Bu tür hipertansiyonun gelişiminde genetik faktörler ve yaşam tarzı alışkanlıkları önemli rol oynar .
- Sekonder (İkincil) Hipertansiyon: Daha az görülen bu türde, yüksek tansiyona neden olan tanımlanabilir bir sağlık sorunu vardır . Bu nedenler arasında böbrek hastalıkları, böbrek üstü bezi tümörleri, tiroid rahatsızlıkları, uyku apnesi ve bazı ilaçların kullanımı (doğum kontrol hapları, bazı ağrı kesiciler) yer alabilir .
Hipertansiyon riskini artıran faktörler ise şunlardır:
- Yaş (özellikle 40 yaş üzeri)
- Aşırı kilo veya obezite
- Aşırı tuz tüketimi
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Sigara ve alkol kullanımı
- Stres
- Ailede hipertansiyon öyküsü
- Diyabet ve yüksek kolesterol
Hipertansiyon Nasıl Tedavi Edilir?
Hipertansiyon tedavisinin temel amacı, kan basıncını normal seviyelere düşürerek organ hasarını önlemek ve komplikasyon riskini azaltmaktır . Tedavi genellikle iki ana unsurdan oluşur:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Bu, hipertansiyon yönetiminin ilk ve en önemli adımıdır . Şunları içerir:
- Sağlıklı ve dengeli beslenme (meyve, sebze ve az yağlı ürünlerin tüketimi)
- Tuz alımının kısıtlanması
- Düzenli fiziksel aktivite
- Sağlıklı vücut ağırlığının korunması veya kilo verilmesi
- Sigara ve alkol tüketiminin bırakılması veya azaltılması
- Stres yönetimi
- İlaç Tedavisi: Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında veya kan basıncı çok yüksekse, doktor tarafından reçete edilen ilaçlar kullanılır . Hipertansiyon kronik bir hastalık olduğu için, ilaçların düzenli ve doktor kontrolünde ömür boyu kullanılması gerekebilir . Tedavinin etkinliği için düzenli hekim kontrolleri büyük önem taşır .