Anal Fissür (Makat Çatlağı) Nedir?
Anal fissür, halk arasında makat çatlağı veya makat yırtığı olarak da bilinen, anal kanalın iç yüzeyinde meydana gelen küçük bir yırtılmadır. Bu durum, anüs çevresindeki hassas dokuların zorlanması, tahriş olması veya gerilmesi sonucunda ortaya çıkar. Anal fissürler, genellikle makatın en zayıf bölgesi olan anoderm adı verilen kısımda oluşur ve yüzeysel olabileceği gibi, bazı vakalarda derinleşerek makat kasına kadar inebilir.
Nedenleri Nelerdir?
Anal fissür oluşumunun en yaygın nedenleri arasında şunlar bulunur:
- Kabızlık: Sert ve büyük dışkıların çıkarılması sırasında anal kanalda oluşan travma ve zorlanma en sık görülen nedendir.
- İshal: Uzun süreli veya şiddetli ishal durumunda sık tuvalete çıkma ve tahriş de çatlaklara yol açabilir.
- Doğum: Kadınlarda doğum esnasında yaşanan zorlanma ve ıkınma sonucu makat yırtılması görülebilir.
- Anal Kanal Kaslarının Gerginliği: Anüsün kontrolünü sağlayan kaslarda meydana gelen aşırı gerginlik veya spazm, fissüre neden olabilir ve iyileşmeyi engelleyebilir.
- Altta Yatan Hastalıklar: Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları, HIV enfeksiyonu ve bazı cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar da anal fissür oluşumuna zemin hazırlayabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Anal fissürün belirtileri genellikle benzerdir, ancak çatlağın boyutuna ve şiddetine göre farklılık gösterebilir:
- Şiddetli Ağrı: Dışkılama sırasında keskin, batıcı veya yırtılma hissi veren ağrı en belirgin semptomdur. Bu ağrı, dışkılama sonrası birkaç dakika ile birkaç saat arasında devam edebilir.
- Kanama: Dışkıda veya tuvalet kağıdında parlak kırmızı renkte kan görülmesi yaygındır.
- Kaşıntı ve Tahriş: Yırtılma bölgesinde kaşıntı ve tahriş hissi oluşabilir.
- Şişlik: Makat bölgesinde şişlik ve ağrı hissi görülebilir.
- Dışkılama Güçlüğü: Ağrı nedeniyle hastalar tuvalete gitmekten kaçınabilir, bu da kabızlığı artırarak durumu kötüleştirebilir.
Bu belirtiler hemoroid veya makat apsesi gibi başka hastalıklarla karıştırılabileceğinden, doğru teşhis için mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.
Tedavi Yöntemleri
Anal fissür tedavisi, hastalığın süresine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Akut fissürler (6 haftadan kısa sürenler) genellikle kendiliğinden iyileşebilirken, kronik fissürler (6 haftadan uzun sürenler) tıbbi veya cerrahi müdahale gerektirebilir.
Cerrahi Olmayan Tedaviler:
- Beslenme Düzenlemesi: Yüksek lifli gıdalar tüketmek (sebze, meyve, tam tahıllar) ve bol su içmek dışkıyı yumuşatarak dışkılamayı kolaylaştırır.
- Dışkı Yumuşatıcılar: Doktor tarafından reçete edilen dışkı yumuşatıcılar veya lif takviyeleri kullanılabilir.
- Sıcak Oturma Banyoları: Günde birkaç kez 10-20 dakikalık ılık oturma banyoları, anal sfinkter kaslarını gevşeterek ağrıyı azaltır ve iyileşmeye yardımcı olur.
- Topikal Kremler: Ağrıyı hafifletmek ve kas spazmını azaltmak için lokal anestezik veya kas gevşetici içeren kremler kullanılabilir.
Cerrahi Tedaviler:
Cerrahi müdahale, genellikle cerrahi olmayan yöntemlerin başarısız olduğu veya kronikleşmiş vakalarda düşünülür. En sık uygulanan cerrahi yöntemlerden biri, makat iç kasının kesilip gevşetilmesi işlemidir (lateral internal sfinkterotomi).
Korunma Yolları
Anal fissürden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Yeterli ve dengeli beslenmek, lifli gıdaları diyetinize dahil etmek.
- Bol miktarda su tüketmek.
- Dışkılama sırasında aşırı ıkınmaktan kaçınmak.
- Tuvalet sonrası temizliği nazikçe ve bol su ile yapmak.
- Alkol, çok acı ve baharatlı gıdalardan uzak durmak.