Akut miyeloid lösemi (AML), kan ve kemik iliği kanserlerinin bir alt türüdür. Bu hastalık, kemik iliğinde bulunan ve normalde olgunlaşarak çeşitli kan hücrelerini (kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler) oluşturan miyeloid kök hücrelerinin anormal bir şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkar. Bu anormal hücreler, miyeloid blastlar olarak adlandırılır ve hızla çoğalarak sağlıklı kan hücrelerinin üretimini engeller.
AML'nin Gelişimi ve Nedenleri
AML'nin kesin nedeni genellikle bilinmemektedir. Ancak, genetik mutasyonların bu hastalığın gelişiminde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Bu mutasyonlar, hücrelerin büyüme ve bölünme süreçlerini kontrol eden genlerde meydana gelebilir. Bazı risk faktörleri AML geliştirme olasılığını artırabilir:
- Yaş: AML genellikle ileri yaşlarda daha sık görülür, ancak her yaşta ortaya çıkabilir.
- Cinsiyet: Erkeklerde kadınlara göre biraz daha sık görülür.
- Genetik Bozukluklar: Down sendromu gibi bazı genetik hastalıklar AML riskini artırabilir.
- Radyasyona Maruz Kalma: Yüksek dozda radyasyona maruz kalmak AML riskini artırabilir.
- Kemoterapi veya Radyoterapi Öyküsü: Daha önce kanser tedavisi görmüş kişilerde AML gelişme riski daha yüksek olabilir.
- Sigara Kullanımı: Sigara içmek, AML dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin riskini artırır.
- Bazı Kimyasallara Maruz Kalma: Benzen gibi bazı kimyasallara uzun süreli maruz kalmak da riski artırabilir.
AML Belirtileri
AML'nin belirtileri, genellikle hastalığın ilerlemesiyle birlikte ortaya çıkar ve sağlıklı kan hücrelerinin eksikliğinden kaynaklanır. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Yorgunluk ve Halsizlik: Anormal kırmızı kan hücrelerinin (anemi) üretimi nedeniyle vücuda yeterli oksijen taşınamaz.
- Sık Enfeksiyonlar: Anormal beyaz kan hücreleri enfeksiyonlarla savaşamaz, bu da sık ve tekrarlayan enfeksiyonlara yol açar.
- Kolay Morarma ve Kanama: Trombosit eksikliği (trombositopeni) nedeniyle ciltte morarmalar, burun kanamaları veya diş eti kanamaları görülebilir.
- Nefes Darlığı: Anemiye bağlı olarak ortaya çıkabilir.
- Ateş: Enfeksiyon belirtisi olabilir.
- Kilo Kaybı: İştahsızlık ve genel halsizlik nedeniyle kilo kaybı yaşanabilir.
- Kemik ve Eklem Ağrıları: Lösemi hücrelerinin kemik iliğinde birikmesi ağrıya neden olabilir.
Bu belirtiler başka sağlık sorunlarına da işaret edebileceği için, herhangi bir endişeniz varsa mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemlidir.
AML Tanısı ve Tedavisi
AML tanısı genellikle kan testleri (tam kan sayımı) ve kemik iliği biyopsisi ile konulur. Kemik iliği örneği, anormal miyeloid blastların varlığını ve oranını belirlemek için mikroskop altında incelenir. Genetik testler de hastalığın alt tipini belirlemek ve tedavi planını oluşturmak için kullanılır.
AML tedavisinde temel amaç, lösemi hücrelerini yok etmek ve sağlıklı kan hücrelerinin yeniden üretilmesini sağlamaktır. Tedavi seçenekleri hastalığın alt tipine, hastanın genel sağlık durumuna ve yaşına göre değişiklik gösterebilir:
- Kemoterapi: Lösemi hücrelerini öldürmek için ilaçların kullanıldığı standart tedavi yöntemidir.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Belirli genetik mutasyonlara sahip lösemi hücrelerini hedef alan ilaçlar kullanılır.
- Kök Hücre Nakli (Kemik İliği Nakli): Yüksek doz kemoterapi veya radyoterapi sonrası, sağlıklı kök hücrelerin hastaya nakledilmesidir. Bu, löseminin tekrarlama riskini azaltabilir.
- Radyoterapi: Nadiren, lösemi hücrelerini yok etmek veya yayılmasını kontrol altına almak için kullanılabilir.
AML, agresif bir kanser türü olmasına rağmen, erken teşhis ve uygun tedavi ile önemli başarılar elde edilebilir. Tedavi süreci zorlu olabilir ve hastaların yakın tıbbi takibi gereklidir.