Kemoterapi Nedir?
Kemoterapi, kanser tedavisinde kullanılan, hızlı büyüyen ve çoğalan kanser hücrelerini öldürmeyi amaçlayan ilaçlı bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını engelleyerek onları hasara uğratır. Kemoterapide kullanılan ilaçlara “antikanser” veya “sitotoksik” ilaçlar denir.
Kemoterapi Nasıl Çalışır?
Kemoterapi ilaçları, vücuttaki hızlı bölünen hücreleri hedef alır. Kanser hücreleri kontrolsüz ve hızlı bir şekilde bölündüğü için bu ilaçlardan daha fazla etkilenirler. İlaçlar, kanser hücrelerinin DNA'sına zarar vererek veya normal metabolizmalarına müdahale ederek çoğalmalarını durdurur ve ölmelerini sağlar. Ancak, bu ilaçlar kanser hücrelerinin yanı sıra saç kökleri, kemik iliği ve sindirim sistemi hücreleri gibi hızlı bölünen sağlıklı hücrelere de zarar verebilir, bu da yan etkilere yol açar.
Kemoterapinin Amaçları Nelerdir?
Kemoterapinin uygulanma amaçları kanserin türüne ve evresine göre değişiklik gösterebilir:
- Küratif Tedavi: Kanseri tamamen ortadan kaldırmak.
- Kontrol: Kanserin yayılımını önlemek, büyümesini yavaşlatmak ve kontrol altında tutmak.
- Palyatif Tedavi: İleri evre kanserlerde semptomları hafifleterek hastanın yaşam kalitesini artırmak.
- Neoadjuvan Kemoterapi: Ameliyat veya radyoterapi gibi diğer tedavilerden önce tümörü küçülterek tedavinin etkinliğini artırmak.
- Adjuvan Kemoterapi: Ameliyatla tümör çıkarıldıktan sonra vücutta kalmış olabilecek mikroskobik kanser hücrelerini yok ederek kanserin tekrarlama riskini azaltmak.
Kemoterapi Nasıl Uygulanır?
Kemoterapi ilaçları çeşitli yollarla vücuda verilebilir:
- İntravenöz (Damar Yoluyla): En yaygın yöntemdir; ilaçlar damar yoluyla enjekte edilir.
- Oral (Ağızdan): Hap veya sıvı formunda ağızdan alınır.
- İntraperitoneal: Karın boşluğuna verilir, özellikle karın içi organları etkileyen kanserlerde kullanılır.
- Topikal: Krem şeklinde cilde sürülür.
- İntra-arteriyel: Doğrudan tümörü besleyen atardamara verilir.
Tedavi süresi ve sıklığı, kanserin türüne, evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve kullanılan ilaçlara göre değişir. Genellikle 3-6 ay süren ve dinlenme dönemleriyle ayrılmış döngüler halinde uygulanır.
Yan Etkileri Nelerdir?
Kemoterapinin yan etkileri, kullanılan ilacın türüne, dozuna ve hastanın bireysel yanıtına bağlı olarak değişir. En sık görülen yan etkiler şunlardır:
- Mide bulantısı ve kusma
- Halsizlik ve yorgunluk
- Saç dökülmesi
- İştah kaybı ve kilo değişiklikleri
- Ağız yaraları (mukozit)
- İshal veya kabızlık
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve enfeksiyon riski
- Cilt ve tırnak değişiklikleri
Bu yan etkilerin çoğu geçicidir ve tedavi tamamlandıktan sonra zamanla kaybolur. Doktorlar, yan etkileri yönetmek ve hastanın konforunu artırmak için çeşitli destekleyici tedaviler uygulayabilir.