Sıtma Nedir?
Sıtma (Malaria), Plasmodium adı verilen tek hücreli parazitlerin neden olduğu, dişi Anofel cinsi sivrisineklerin ısırıklarıyla insanlara bulaşan ateşli ve bulaşıcı bir hastalıktır. Dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen sıtma, özellikle Afrika, Güney Asya ve Güney Amerika gibi tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın olarak görülmektedir. Tedavi edilmediğinde hayati risk taşıyabilen ciddi bir sağlık sorunudur.
Nedenleri ve Bulaşma Yolları
Sıtmaya neden olan başlıca Plasmodium parazit türleri arasında P. falciparum, P. vivax, P. ovale, P. malariae ve P. knowlesi bulunur. Hastalık, enfekte bir dişi Anofel sivrisineğinin sağlıklı bir kişiyi ısırmasıyla bulaşır. Sivrisinek, parazitli kanı emer ve daha sonra sağlıklı bir kişiye ısırdığında parazitleri aktarır. Sivrisinek ısırığı dışında, sıtma enfekte kan nakli, organ nakli, kontamine enjektör veya iğnelerin paylaşımı ve hamilelik sırasında anneden bebeğe de bulaşabilir.
Belirtileri
Sıtma belirtileri genellikle enfeksiyondan 7 ila 30 gün sonra ortaya çıkar, ancak bazı durumlarda aylar veya yıllar sonra da görülebilir. En yaygın belirtiler grip benzeri semptomlardır:
- Yüksek ateş
- Titreme ve üşüme nöbetleri
- Yoğun terleme
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Kas ve eklem ağrıları
- Halsizlik ve yorgunluk
- İshal
Tanı ve Tedavi
Sıtma tanısı, genellikle kan örneklerinin mikroskop altında incelenmesi (kalın damla ve ince yayma) veya hızlı kan testleri ile konulur. Tedavi, parazit türüne, hastalığın şiddetine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre belirlenen antimalaryal ilaçlarla yapılır. Erken teşhis ve doğru tedavi, hastalığın iyileşmesi için kritik öneme sahiptir. Ancak, bazı parazit türleri ilaçlara karşı direnç geliştirebildiği için tedavi süreci dikkatle takip edilmelidir.
Korunma Yolları
Sıtmadan korunmak için çeşitli önlemler alınabilir:
- Sivrisinek ısırıklarından korunmak için uzun kollu giysiler ve pantolonlar giymek.
- Böcek kovucu spreyler kullanmak.
- İlaçlı cibinlikler altında uyumak.
- Sıtma riski olan bölgelere seyahat etmeden önce ve seyahat sırasında koruyucu ilaçlar kullanmak.
- Sivrisinek üreme alanları olan su birikintilerini kurutmak gibi çevresel mücadele yöntemleri.