Anevrizma, kan damarlarının duvarlarında meydana gelen, balon şeklinde veya silindirik bir genişlemedir. Bu genişleme, damar duvarının zayıflaması sonucu oluşur ve kanın bu zayıf noktadan dışarı doğru itilmesiyle belirginleşir. Anevrizmalar vücudun herhangi bir yerindeki kan damarında oluşabilir, ancak en sık beyin ve aort gibi hayati organlarda görülürler. Bu durum, damarın yırtılması veya patlaması gibi ciddi ve hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir.
Anevrizmanın Nedenleri Nelerdir?
Anevrizmaların oluşumunda birden fazla faktör rol oynayabilir. En yaygın nedenler şunlardır:
- Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Uzun süreli ve kontrol altına alınmamış yüksek tansiyon, damar duvarlarına sürekli bir baskı uygulayarak zayıflamasına neden olabilir.
- Ateroskleroz (Damar Sertliği): Damar duvarlarında yağ ve kolesterol birikmesi, damarların elastikiyetini kaybetmesine ve zayıflamasına yol açar.
- Genetik Yatkınlık: Ailede anevrizma öyküsü olan kişilerde anevrizma gelişme riski daha yüksektir. Bazı genetik hastalıklar (örn. Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu) damar duvarlarının zayıflamasına neden olabilir.
- Travma: Kafa travmaları veya diğer fiziksel yaralanmalar, damarlarda hasara yol açarak anevrizma oluşumunu tetikleyebilir.
- Enfeksiyonlar: Nadiren de olsa, damar duvarlarında enfeksiyon gelişmesi (mykotik anevrizma) anevrizmaya neden olabilir.
- Sigara Kullanımı: Sigara, damar duvarlarını zayıflatan ve aterosklerozu hızlandıran önemli bir risk faktörüdür.
Anevrizma Belirtileri Nelerdir?
Anevrizmaların çoğu, özellikle küçük olanlar, herhangi bir belirti vermeyebilir. Bu nedenle "sessiz katil" olarak da adlandırılırlar. Ancak anevrizma büyüdüğünde veya patladığında çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir:
- Beyin Anevrizması Belirtileri (Patlama Durumunda): Ani ve şiddetli baş ağrısı ("gök gürültüsü baş ağrısı"), ense sertliği, mide bulantısı ve kusma, ışığa duyarlılık, bulanık görme, konuşma güçlüğü, vücudun bir tarafında güçsüzlük veya uyuşma, bilinç kaybı.
- Aort Anevrizması Belirtileri: Göğüs, sırt veya karın bölgesinde ani ve şiddetli ağrı, nefes darlığı, öksürük, yutkunma güçlüğü, ses kısıklığı.
Anevrizmanın patlaması acil tıbbi müdahale gerektiren hayati bir durumdur.
Anevrizma Tanısı ve Tedavisi
Anevrizma tanısı genellikle görüntüleme yöntemleri ile konulur. Bunlar arasında bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG), anjiyografi ve ultrason bulunur. Tedavi yöntemi, anevrizmanın yerine, boyutuna, şekline ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir.
Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Gözlem: Küçük ve belirti vermeyen anevrizmalar düzenli olarak takip edilebilir.
- İlaç Tedavisi: Yüksek tansiyonu kontrol altına almak ve kan sulandırıcı ilaçları düzenlemek gibi yöntemler kullanılabilir.
- Cerrahi Müdahale: Anevrizmanın bulunduğu damarın etrafına bir klips yerleştirilerek kan akışının kesilmesi (cerrahi klipleme) veya damarın yapay bir greft ile değiştirilmesi gibi yöntemler uygulanabilir.
- Endovasküler Tedavi: Kateter adı verilen ince bir tüp aracılığıyla anevrizmaya ulaşılıp, içine koil adı verilen teller yerleştirilerek veya stent greft adı verilen bir tüp ile damarın güçlendirilmesi gibi minimal invaziv yöntemler de mevcuttur.
Önleyici Tedbirler
Anevrizma riskini azaltmak için yaşam tarzı değişiklikleri önemlidir. Sigarayı bırakmak, sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve tansiyonu kontrol altında tutmak anevrizma gelişimini önlemeye yardımcı olabilir.
Anevrizma, erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilen ciddi bir sağlık sorunudur. Belirtileriniz varsa veya risk faktörleriniz bulunuyorsa, bir sağlık profesyoneline danışmanız önemlidir.