Frengi Hastalığı Nedir?
Frengi, diğer adıyla sifiliz, Treponema pallidum adı verilen bir bakterinin neden olduğu, cinsel yolla bulaşan sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır . Tedavi edilmediği takdirde vücudun birçok dokusunda hasara yol açabilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir . Tüm dünyada yaygın olarak görülen bu hastalık, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir .
Frengi Nasıl Bulaşır?
Frenginin başlıca bulaşma yolu, enfekte bir kişinin bulaşıcı lezyonları ile vajinal, oral veya anal seks sırasında doğrudan temastır . Frengi yaraları (şankr) genellikle penis, vajina, anüs, rektum, dudaklar veya ağız içinde bulunur . Cinsel temasın yanı sıra, frengi anneden fetüse hamilelik veya doğum sırasında da bulaşabilir (konjenital sifiliz) . Kan transfüzyonları yoluyla bulaşma ise günümüzde kan bankalarında yapılan taramalar sayesinde oldukça nadirdir . Enfekte iğnelerin paylaşılması da nadiren bulaşmaya neden olabilir .
Frengi Hastalığının Evreleri
Frengi, tedavi edilmediği takdirde dört farklı aşamada ilerleyen bir hastalıktır . Her evre farklı belirti ve bulgularla karakterizedir:
- Primer (Birincil) Frengi: Enfeksiyonun ilk bulaştığı yerde, genellikle cinsel organlarda, anüs çevresinde veya ağızda ağrısız, yuvarlak ve sert bir yara (şankr) ortaya çıkar . Bu yara genellikle 3 ila 90 gün içinde (ortalama 21 gün) belirir ve 1 ila 5 hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir . Ancak yara iyileşse bile hastalık vücutta varlığını sürdürür .
- Sekonder (İkincil) Frengi: Primer evreden sonra, enfeksiyon vücuda yayılır ve çeşitli belirtiler ortaya çıkar . Bu evrede avuç içi ve ayak tabanlarında kaşıntısız döküntüler, vücudun çeşitli bölgelerinde kızarıklıklar, ağızda beyaz plaklar, lenf bezlerinde şişme, ateş, boğaz ağrısı, halsizlik, kilo kaybı, saç dökülmesi ve baş ağrısı görülebilir . Akut semptomlar genellikle üç ila altı hafta sonra ortadan kalkar .
- Latent (Gizli) Frengi: Bu evrede herhangi bir belirti veya bulgu yoktur, ancak bakteri vücutta varlığını sürdürür . Latent dönem bir yıl sürebileceği gibi 5 ila 20 yıl arasında da sürebilmektedir . Tedavi edilmezse hastalık ilerleyebilir .
- Tersiyer (Üçüncül) Frengi: Tedavi edilmeyen frengi hastalarının %15-30'unda geç veya üçüncül evre komplikasyonları gelişir . Bu evre, enfeksiyondan 10 ila 30 yıl sonra ortaya çıkabilir ve beyin, sinirler, gözler, kalp, damarlar, kemikler ve eklemlerde ciddi hasarlara neden olabilir . Felç, demans, körlük, işitme kaybı ve iç organ hasarları gibi yaşamı tehdit edici durumlar görülebilir .
Tanı ve Tedavi
Frengi tanısı, kan testleri (VDRL, RPR, TPHA-İ FTA-ABS) ve lezyonlardan alınan örneklerin incelenmesiyle kolayca konulabilir . Erken teşhis, hastalığın ilerlemesini önlemek için kritik öneme sahiptir . Frengi tedavisinde genellikle penisilin adlı antibiyotik kullanılır . Penisilin alerjisi olan kişilerde doksisiklin veya seftriakson gibi alternatif antibiyotikler reçete edilebilir . Erken evrelerde tek doz penisilin ile tedavi mümkünken, ileri evrelerde tedavi süresi uzayabilir .
Korunma Yolları
Frengiden korunmanın en etkili yolu güvenli cinsel ilişkidir . Prezervatif kullanımı, hastalığın bulaşma riskini önemli ölçüde azaltır . Ayrıca, cinsel partner sayısını sınırlamak ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda bilinçli olmak da korunma açısından önemlidir . Hamile kadınların gebeliklerinin erken döneminde frengi testi yaptırması, doğumsal frenginin önlenmesi için hayati önem taşır .