Glasgow Koma Skalası Nedir?
Glasgow Koma Skalası (GKS), bir kişinin bilinç durumunu güvenilir ve objektif bir şekilde kaydetmeyi amaçlayan, yaygın olarak kullanılan bir nörolojik değerlendirme yöntemidir. İlk olarak 1974 yılında Glasgow Üniversitesi'nden beyin cerrahisi profesörleri Graham Teasdale ve Bryan Jennett tarafından yayınlanmıştır. Başlangıçta kafa travması geçirmiş hastaların bilinç seviyesini değerlendirmek için kullanılsa da, günümüzde acil servislerde, yoğun bakım ünitelerinde ve her türlü akut tıbbi ve travma hastasında bilinç bozukluğunun boyutunu tanımlamak için kullanılmaktadır.
Glasgow Koma Skalası Bileşenleri
GKS, hastanın bilinç durumunu üç ana parametre üzerinden değerlendirir ve puanlar:
- Göz Açma (E - Eye Opening): Hastanın gözlerini ne tür bir uyarana karşı açtığını değerlendirir.
- Spontan gözlerini açar (4 puan)
- Sözel uyaranla açar (3 puan)
- Ağrılı uyaranla açar (2 puan)
- Açmıyor (1 puan)
- Sözel Yanıt (V - Verbal Response): Hastanın konuşma yeteneğini ve oryantasyonunu değerlendirir.
- Oryante konuşma (5 puan)
- Konfüzyon (4 puan)
- Uygunsuz kelimeler (3 puan)
- Anlaşılmaz sesler (2 puan)
- Sözel yanıt yok (1 puan)
- Motor Yanıt (M - Motor Response): Hastanın motor hareketlerinin kalitesini değerlendirir.
- Emirlere uyma (6 puan)
- Ağrıyı lokalize etme (5 puan)
- Ağrıdan kaçma (4 puan)
- Ağrı ile fleksiyon (3 puan)
- Ağrı ile ekstansiyon (2 puan)
- Motor yanıt yok (1 puan)
Glasgow Koma Skalası Puanlama ve Yorumlama
Her bir bileşenden alınan puanlar toplanarak toplam GKS skoru elde edilir. GKS, en düşük 3 ve en yüksek 15 arasında değerlere sahip olabilir; 3 en kötü, 15 ise en iyi bilinç durumunu gösterir. Örneğin, E2V3M4 şeklinde bir ifade, toplam 9 puanlık bir GKS skorunu belirtir.
Toplam skorun yorumlanması, özellikle travmatik beyin hasarının ciddiyetini sınıflandırmak için kullanılır:
- Ciddi Kafa Travması: GKS ≤ 8 (Genellikle hava yolunu korumak için entübasyon gerektirebilir. )
- Orta Derecede Kafa Travması: GKS 9-12
- Hafif Kafa Travması: GKS 13-15
Hasta entübe edilmişse (solunum tüpü takılmışsa), sözel yanıt değerlendirilemez ve toplam skora “T” harfi eklenir (örneğin, GKS: 10T). Bu durum, sözel yanıtın 1 puan olduğu anlamına gelmez, sadece değerlendirilemediğini gösterir. GKS, hastanın bilinç durumunu yansıtan önemli bir araç olmakla birlikte, tam bir nörolojik değerlendirme aracı değildir ve bazı durumlarda (çocuklar, toksik problemli hastalar, spinal kord hasarı olan hastalar) kullanımı sınırlı olabilir.