Multipl Miyelom Nedir?
Multipl miyelom, kemik iliğinde yer alan ve bağışıklık sistemimizin önemli bir parçası olan plazma hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Normal plazma hücreleri, enfeksiyonlarla savaşmak için antikorlar (immünoglobulinler) üretirken, multipl miyelomda anormal plazma hücreleri (miyelom hücreleri) işlevsiz "paraprotein" veya "M proteini" adı verilen antikorlar üretir. Bu anormal proteinler vücutta birikerek çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Multipl miyelomun kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı risk faktörleri hastalığın gelişme olasılığını artırabilir. Bu faktörler şunlardır:
- Yaş: Genellikle 60 yaş ve üzeri kişilerde daha sık görülür.
- Cinsiyet: Erkeklerde kadınlara göre daha sık teşhis edilmektedir.
- Irk: Siyah ırklarda diğer ırklara göre daha yüksek risk taşır.
- MGUS Öyküsü: Anlamı belirsiz monoklonal gamopati (MGUS) adı verilen iyi huylu bir durumun varlığı, multipl miyelom riskini artırabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Multipl miyelom, erken evrelerde belirgin belirtiler göstermeyebilir. Ancak hastalık ilerledikçe çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir:
- Kemik Ağrısı ve Kırıkları: Özellikle sırt, kaburgalar, kalça ve kafatasında kemik ağrıları ve kemik zayıflığına bağlı kırıklar sık görülür.
- Halsizlik ve Yorgunluk: Anemi (kansızlık) nedeniyle ortaya çıkabilir.
- Sık Enfeksiyonlar: Bağışıklık sisteminin zayıflaması sonucu enfeksiyonlara yatkınlık artar.
- Böbrek Sorunları: Anormal proteinlerin böbreklerde birikmesi böbrek fonksiyonlarında bozulmaya yol açabilir.
- Diğer Belirtiler: İştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kabızlık ve aşırı susuzluk hissi de görülebilir.
Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Multipl miyelom tanısı, hastanın belirtileri, kan ve idrar testleri, kemik iliği biyopsisi ve görüntüleme yöntemleri ile konulur. Kan testlerinde M proteini, beta-2-mikroglobulin, kalsiyum seviyeleri ve böbrek fonksiyonları değerlendirilirken, idrarda Bence Jones proteinleri aranır. Kemik iliği biyopsisi kesin tanı için önemlidir.
Multipl miyelomun tedavisi, hastalığın evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve belirtilerin şiddetine göre kişiye özel olarak planlanır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Gözlem Altında Bekleme: Asemptomatik (belirti göstermeyen) hastalarda hemen tedaviye başlanmayabilir.
- İlaç Tedavileri: Kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler, biyolojik tedaviler ve kortikosteroidler kullanılabilir.
- Kök Hücre Nakli: Yüksek doz kemoterapi sonrası hastanın kendi kök hücrelerinin (otolog nakil) veya nadiren başka bir vericinin kök hücrelerinin (allojenik nakil) verilmesiyle uygulanır.
- Radyasyon Tedavisi: Özellikle kemik ağrısını hafifletmek veya kemik lezyonlarını tedavi etmek için kullanılabilir.
- Destek Tedavileri: Enfeksiyonları önleme, ağrı kontrolü ve yan etkileri yönetmeye yönelik tedaviler de önemlidir.
Multipl miyelom kronik bir hastalık olup, şu an için kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak modern tedavi yöntemleri sayesinde hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.